Rotterdamse wijk kookt en doucht straks duurzaam
Als het even kan, zijn alle woningen in het Rotterdamse Bospolder-Tussendijken (BoTu) straks van het aardgas af. De wijk is een van de vijf proeftuinen voor een duurzaam Rotterdam. Daarin moeten in 2050 alle huishoudens overgestapt zijn op een duurzame energiebron om hun woning te verwarmen en om mee te koken. Voor BoTu is die bron restwarmte uit het havengebied, dat binnenkomt via het warmtenet van Eneco. Mede dankzij SOFIE is de voorbereiding van het project in een vergevorderd stadium.
“Het bijzondere aan dit project is dat we op grote schaal proberen om een bestaande wijk gasloos te maken”, vertelt Rob Beumer van Eneco. “Het is een voorbereiding op nog grotere wijkaanpakken die nodig zijn om aan alle duurzame toekomstdoelstellingen te voldoen. Hoewel we bij Eneco al jarenlang inzetten op de energietransitie, is dit opnieuw pionieren. Dat zit ‘m niet in de warmtetechniek zelf – die hebben we inmiddels onder de knie – maar in het op grote schaal transformeren van bestaande bouw met gas naar bestaande bouw met warmte. Daar worden ook bewoners mee geconfronteerd, terwijl de verduurzamingsvraag in BoTu niet vanuit hen komt. Nog eens extra complex is dat het een wijk is met zowel koophuizen als sociale en particuliere huurwoningen.”
Creatief financieren
Ondanks de uitdagingen stapte Eneco met vertrouwen in het project. Beumer: “We leren door gewoon maar te doen. Een grote zoektocht is de betaalbaarheid, wie welke investering doet en tegen welk risico. Toen we zochten naar nieuwe, creatieve financieringsmogelijkheden om het proces te versnellen, stuitten we op SOFIE. Het Rotterdamse fonds durfde risico te nemen in de beginfase van het project.” SOFIE verstrekte een lening die voldoende capaciteit van het warmtenet van Eneco mogelijk maakt voor wooneenheden in BoTu. En voor meer Rotterdamse wijken in de nabije toekomst. “Het was een significante én versnellende bijdrage in de samenwerking tussen Eneco, de gemeente Rotterdam en woningcorporatie Havensteder”, aldus Beumer. “Dankzij SOFIE kwam er nog meer vertrouwen en geloof in het project.”
Risicotaart verdelen
SOFIE – ofwel Stadshavens Ontwikkelingsfonds voor Innovatie en Economie – richt zich op de energietransitie in de provincie Zuid-Holland en op de verbetering van het vestigingsklimaat in Rotterdam. Nico van Est, fondsmanager van SOFIE: “Investeringen in zaken waarvan nog niet zeker is of deze in de toekomst gerealiseerd worden, zijn ook voor grote bedrijven als Eneco bedrijfseconomisch minder verantwoord. SOFIE kan juist die onzekere voorfase financieren. Bij de financiering van project BoTu ontstond een nieuwe aanpak rondom het samenbrengen van partijen en de verdeling van de ‘risicotaart’. Door goede afspraken te maken over de grootte van de taartpunt die iedereen neemt en over de inspanningsverplichtingen, maken we het risico samen beheersbaar.”
Nieuwe wijkaanpak
Volgens Beumer kan het aanleggen van de leidingen in de loop van 2020 starten. “We werken nu hard aan de voorbereiding. Een punt van aandacht is de omgang met bewoners. We hebben immers door het gemengde bezit niet één aanspreekpunt en willen zo min mogelijk impact hebben op de bewoners en hun omgeving. De energietransitie gaat over mensen, over hoe je samen verder kunt komen. Daarin zijn bewoners voor ons net zo belangrijk als het realiseren van de aansluiting op het warmtenet. Met de wijkaanpak en de organisatie daarvan zetten we als energiebedrijf meteen een werkwijze op die we voor volgende projecten kunnen gebruiken. Want dat we bestaande wijken in Nederland op grote schaal van het gas gaan afhalen, is naast een must tevens een ambitie van Eneco.”